Wanbetalers zorgverzekering in het nieuws (interview RTL Nieuws)

Op zaterdag 1 februari bericht RTL Nieuwsover nieuwe cijfers met betrekking tot wanbetalers bij de zorgverzekeraars. Het item zoomt in op een bepaalde harde kern van wanbetalers, waarbij sprake is van een, langzaam maar gestaag, oplopend openstaand bedrag aan achterstallige premie. Ook ZorgVuldig Advies is gevraagd om voor de camera een aantal bevindingen toe te lichten. Via deze link hebben wij een vrijwel woordelijk verslag van het gehele interview voor u beschikbaar gemaakt

Wij hebben  in 2011 – in opdracht van het ministerie van VWS – samen met Berenschot de Wanbetalersregeling Zvw geëvalueerd. Ons evaluatierapport ‘Kort op de bal’ is hierterug te vinden. Daarnaast schreef collega Ed Maagdelijn in oktober 2013 een column op Skipr, juist over deze harde kern aan wanbetalers. Aangezien een nieuwsitem op televisie doorgaans weinig ruimte laat voor nuance, geeft dit nieuwsbericht iets meer duiding van de feitelijke stand van zaken om één en ander in het juiste perspectief te plaatsen.

Wat is de wanbetalersregeling?

Sinds 2009 bestaat de wanbetalersregeling in de zorg. Wie zes maanden lang zijn premie niet betaalt aan de zorgverzekeraar komt in een boeteregime van het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) terecht. Hij betaalt dan een aanzienlijk hogere premie rechtstreeks aan de overheid en mag niet wisselen van zorgverzekeraar. Hij blijft wel volledig verzekerd voor het zorgbasispakket. Het CVZ houdt de premie rechtstreeks in op het inkomen. Lukt dat niet, dan wordt het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) ingeschakeld en – indien van toepassing – de zorgtoeslag ingenomen.

Hoe werkt de wanbetalersregeling in de praktijk?

De bedoeling van deze regeling is dat de niet-betaler het premieprobleem met de zorgverzekeraar oplost; lukt dat, dan keert hij weer terug naar het normale premieregime. En vaak lukt dat ook. Bij het CVZ staan ongeveer 320.000 wanbetalers geregistreerd, waarbij de jaarlijkse ‘in- en uitstroom’ rond de 100.000 ligt. Uit eerder evaluatieonderzoek van ZorgVuldig Advies is gebleken dat de regeling ‘werkt’ voor de groep mensen die een overzienbare schuld van zes maanden bij de zorgverzekeraar heeft. Zij verblijven relatief kort in het boeteregime, precies zoals de maatregel beoogt.

Maar er is ook een keerzijde. Van deze 320.000 wanbetalers zitten er 119.774 nu al langjarig in de regeling. Dit zijn zowel “niet-kunners” als “niet-willers”. Deze groepen zitten in een uitzichtloze situatie, omdat de schuld bij de verzekeraar niet wordt afgelost. Daarnaast betalen zij ook slecht aan de overheid, waardoor de totale openstaande bedragen oplopen.

Werkt de wanbetalersregeling?

Ja en nee.

– Ja, de regeling werkt preventief. Heel veel mensen die een kleine betalingsachterstand oplopen bij de zorgverzekeraar zorgen ervoor dat ze die inlopen voordat ze bij het CVZ instromen.

– Ja, de regeling werkt omdat het merendeel van de nieuwe instromers binnen een aantal maanden de regeling weer verlaat – voor sommigen na aflossing van de schuld bij de zorgverzekeraar, voor anderen via de schuldhulp.

– Ja, de regeling borgt een deel van de solidariteit: er zijn trouwe betalers in het bestuursrechtelijk premieregime. Er vindt bronheffing plaats (zowel bij werkgevers, als bij UWV en SVB) en een deel van de CJIB incasso wordt betaald.

– Ja, door de regeling heeft een deel van de 250.000 “stuwmeergevallen” zijn schuld afgelost. Zij dragen inmiddels regulier bij aan de solidaire financiering van onze zorg.

– Mwah, voor een bepaalde groep “niet-kunners” zijn er weliswaar veel mogelijkheden om te helpen, maar toch blijkt er een groep van ruim 50.000 mensen met een laag inkomen (bijstandniveau) die niet zonder extra hulp uit de regeling komen. Voor hen komen door het wetsvoorstel binnenkort nieuwe mogelijkheden.

– Nee, de regeling werkt niet/onvoldoende voor een bepaalde groep mensen die “niet-willen” en zich meer of minder bewust onttrekken aan de verplichting tot solidariteit.

Waarom wordt deze laatste groep (de niet-willers) niet aangepakt?

Bij onze evaluatie in 2011 was dit feit nog lang niet zo scherp. En nog steeds is er sprake van een diversiteit aan oorzaken en groepen personen. Sindsdien hebben de verzekeraars, het CVZ, het CJIB, gemeenten en allerlei anderen hun uiterste best gedaan om deelproblemen op te lossen. Het wetsvoorstel dat binnenkort voorligt in de Tweede Kamer voorziet daarom in een aantal nieuwe maatregelen.