Zorgverzekeraars mogen de winst die ze maken niet uitkeren aan hun aandeelhouders of leden, staat te lezen op Skipr. Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer stemde dinsdag 31 januari in met een initiatiefwet van PvdA, SP en CDA die dat regelt. De drie partijen willen waarborgen dat de winst ten goede komt aan de zorg of premieverlaging.
Een sympathiek voorstel. Het klinkt alsof deze maatregel in het belang is van ons, burgers, verzekerden. Maar … bij nadere bestudering blijken de feiten anders te liggen. En het is zorgwekkend om te ervaren hoe opportunistische symboolpolitiek de ratio overschreeuwt.
(1) Dit is een onnodige overheidsinmenging in een private markt. Daar stellen wetgevers beperkingen aan (en terecht, juist in het belang van consumentenbescherming). We hebben bij ons zorgstelsel destijds groen licht gekregen om te interveniëren via het risicovereveningssysteem en opleggen van een acceptatieplicht. Dat zijn noodzakelijke elementenom de toegankelijkheid te borgen. Het is onduidelijk welk publiek doel (toegang? kwaliteit? betaalbaarheid?) met dit wetsvoorstel wordt gediend. Hiermee wordt de deur opengezet voor juridische procedures, waarmee in het uiterste geval ons zorgvuldig opgebouwde, gebalanceerde, succesvolle zorgstelsel kan sneuvelen [en ja, ik snap dat een enkele indiener van het wetsvoorstel likkebaardend uitkijkt naar dat moment].
(2) Al sinds jaar en dag worden meeropbrengsten teruggegeven via een lagere premie, of toegevoegd aan de reserves (om risico’s op te vangen en de continuïteit van de organisatie te borgen). Er is geen reden voor de zorg dat “aandeelhouders” met “door ons opgebracht premiegeld” aan de haal gaan. Vrijwel alle zorgverzekeraars zijn organisaties zonder winstoogmerk. Maar fair is fair: twee van de negen verzekeraars zouden dat vanaf 2018 wel kunnen, en ook anderen zouden met een simpele aanpassing hun rechtspersoon kunnen wijzigen.
(3) Winst maken is een elementair onderdeel van een goed werkende markt, en dient het algemene belang van een functionerende zorgverzekeringsmarkt. Winst is een vergoeding voor het scheppen van waarde, niet een poging om collectief geld te onttrekken.
(4) Stel je voor dát een organisatie met winstoogmerk een dividend uitkeert, dan kunnen Nederlandse verzekerden die dat onwenselijk vinden besluiten om tijdens de volgende overstapperiode naar een andere verzekeraar te gaan, eentje die geen winstoogmerk heeft. Net zo makkelijk. Zonder grote transactiekosten. Zonder acceptatieproblemen. Dat is namelijk een van die waarborgen die wel functioneel zijn.
(5) Het valt op dat zorgverzekeraars vaak kritiek krijgen in de politieke en maatschappelijke opinie. Terwijl vele honderden mensen zich inspannen om namens 17 miljoen verzekerden de toegang tot betaalbare en kwalitatief hoogwaardige zorg te organiseren. Hoe kijken we naar andere partijen, zoals producenten en leveranciers van medische hulpmiddelenen generiekeof specifiekegeneesmiddelen? Beiersdorf (producent van pleisters en crèmes): winst 670 miljoen. 3M (producent van medische componenten, stethoscopen, spalken): winst 1,2 miljard dollar. Siemens (hofleverancier van diagnostiek): winst 1,9 miljard dollar (15% groei gezondheidszorg). Nog deze week lezen we dat Philips meer omzet en winst boekt (netto winst naar 1,5 miljard euro) dankzij medische technologie.Bij die bedrijven gebeuren mooie en belangrijke dingen, wordt enthousiast gewerkt aan innovaties die de gezondheid dienen. Maar er lijkt wel sprake van een dubbele moraal.
(6) Een relatief geconsolideerde markt waar vier partijen ruim 80% van de markt bedienen, is gebaat bij nieuwe toetreders. Voor hen blijkt het echter onmogelijk om zonder extern kapitaal toegang te krijgen tot deze markt. Kijk naar de (tevergeefse) inspanningen rond ANNO12. Dit ingrijpen slaat iedere vorm van innovatie en dynamiek effectief stuk.
Ik snap de argumentatie van de voorstemmers. Want wat kan het probleem zijn als een zorgverzekeraar er in slaagt om meer opbrengsten te genereren en minder kosten te maken? Dan zou er sprake kunnen zijn van risicoselectie (en dat is verboden) of van beknibbelen op kwaliteit. Maar we hebben goed geëquipeerde toezichthouders (NZa, IGZ) die dag in dag uit in de gaten houden dat die situaties zich niet voordoen. Het is alsof we met een fiets door de natuur rijden, en we een wettelijk verbod krijgen om 140 km/h te gaan fietsen. Je lost een niet bestaand probleem op en strookt niet met de aandacht voor te veel bureaucratie. Hier heb je bij voorbaat een overbodige regel te pakken. Terwijl de Raad van State – toch niet de minste – heeft gewaarschuwd dat dit een slecht planis.
Dus nogmaals, ik begrijp dat het fijn klinkt. Winst in de zorg is vies. De zorg geen markt. En gezondheid belangrijker dan geld. Maar wat de auteurs van de wet lijken te vergeten is dat de zorgverzekering een financieel product is. Met deze maatregel wordt geen mens gezonder. Als je iets wil doen voor de gezondheid van mensen, maak dan de zorgverlening beter. En dat was nou precies waar zorgverzekeraars via hun zorginkoop en het beschikbaar stellen van spiegelinformatie mee bezig waren …
PS. Wellicht ten overvloede: dit is mijn persoonlijke mening. Ben als nieuwsgierige, analytisch ingestelde gezondheidseconoom altijd bereid om te leren, me te verdiepen in perspectieven en op basis van voortschrijdend inzicht mijn mening bij te stellen. Dus als mensen inhoudelijk willen reageren: mail naar pietdebekker@zorgvuldigadvies.nl .