De coronacrisis heeft laten zien dat een infectieziekte zoals het coronavirus een grote impact heeft op zowel de gezondheid van mensen als op onze maatschappij als geheel. Eén van de conclusies van de coronacrisis was dat de GGD’en in de toekomst structureel versterkt moeten worden om infectieziektebestrijding (IZB) goed te kunnen uitvoeren. Het ministerie van VWS beoogt, samen met veldpartijen, d.m.v. verschillende trajecten en onderzoeken in beeld te krijgen hoe versterking van de GGD’en op het terrein van IZB er per 2025 uit kan komen te zien. Eén van de bouwstenen is een onderzoek naar de capaciteit IZB bij de GGD’en over de peiljaren 2019 en 2022. Dit onderzoek werd eind 2022 uitgevoerd door adviesbureau Andersson Elffers Felix. Onze collega Laura Blomaard was vanuit Zorgvuldig Advies onderdeel van het onderzoeksteam.
Het onderzoek bestond uit bureau-onderzoek, een kwantitatieve data-uitvraag, kwalitatieve interviews en rondetafelsessies. Alle 25 GGD’en waren hierbij betrokken. Het onderzoek had een aantal opvallende bevindingen:
Zo zijn bestaande wettelijke kaders en (veld)normen voor de capaciteit veelal verouderd en aan herziening toe. Hierdoor is een vergelijking tussen bestaande normen en de huidige capaciteit niet mogelijk.
GGD’en geven aan structureel krapte te ervaren in de capaciteit van medewerkers om de reguliere IZB-kerntaken vorm te geven. Dit komt met name door beperkte financiële middelen, uitstroom van personeel, krapte op de arbeidsmarkt en detachering van personeel naar landelijke instanties. Deze oorzaken zijn veelal niet inzichtelijk in de formatie en budgetten op papier, waardoor het lijkt alsof de bezetting hoger is dan de formatie terwijl dit in de praktijk niet zo wordt ervaren.
De kerntaken ‘bestrijden van infectieziekten en het voorkomen van verdere verspreiding’ en ‘surveillance’ vragen in toenemende mate tijd en aandacht van de IZB-teams, zeker bij een uitbraak waarvoor opschaling nodig is. Hierdoor komen andere belangrijke kerntaken in het geding, zoals ‘beleidsadvisering’, ‘preventieactiviteiten’, ‘netwerk en regie’, ‘voorbereiden op grootschalige uitbraken’ en ‘kennis/onderzoek’.
De GGD’en hebben allemaal een corona programmaorganisatie opgericht, waarin nieuwe medewerkers (vaak zonder zorgachtergrond) met nieuwe functies werden ingezet. GGD’en willen graag een deel van deze ervaren medewerkers behouden, ook met het oog op toekomstige taken van de GGD’en. Hierbij gaat het o.a. om logistiek, facilitaire capaciteit, dataspecialisten en (crisis-)coördinatie.
Op dit moment zijn er verschillende ontwikkelingen gaande op het gebied van pandemische paraatheid en versterking van bovenregionale samenwerking. Wat er nodig is zijn voorbereiding en parate, versterkte en flexibele systemen en netwerken. Dit vraagt om een investering van de huidige IZB-teams van GGD’en, zowel in onderlinge samenwerking als richting gemeenten en landelijke instanties zoals het RIVM. Als het de GGD’en lukt om deze rol te pakken, biedt dit mooie kansen voor de toekomst.
Het volledige rapport ‘Capaciteit Infectieziektebestrijding in beeld’ is te lezen via https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2023Z03284&did=2023D07750
Om GGD’en te helpen in hun zoektocht naar samenwerking, professionalisering en participatie, organiseert Zorgvuldig Advies binnenkort een ‘Benen-op-tafel-sessie’ voor programmamanagers en projectleiders van GGD’en. Deze intervisiemiddag organiseren wij samen met Fris Publiek (van Frisse Blikken). Wilt u meer informatie over deze sessie of wilt u zich opgeven, neem dan contact op met laurablomaard@zorgvuldigadvies.nl.
Piet de Bekker
06 51 20 88 03
Mail versturen
Ed Maagdelijn
06 42 72 71 25
Mail versturen
Michiel Verkoulen
06 44 96 22 22
Mail versturen
