Veel marktdynamiek in medische technologie, te vroeg voor zware overheidsinterventie (‘Sluis’)

Op 22 februari 2021 verscheen het rapport dat Zorgvuldig Advies schreef samen met Berenschot met als titel “Een sluis voor toelating van MedTech middelen: een goed idee?“. In de kamerbreed aangenomen motie Raemakers van 15 oktober 2020 werd gevraagd om voor de verkiezingen deze studie te verrichten.

Angst voor open instroom van ineffectieve dure medische technologie

Er zijn heel veel soorten medische technologie en hulpmiddelen (gevat onder de verzamelnaam MedTech) en er gebeuren fantastische dingen op dat gebied. Het gaat van operatierobots voor een ziekenhuis (zoals de MR-Linac) tot protheses in de revalidatiezorg, van automatisch glucose meten en insuline afgeven in de thuissituatie tot slimme luiers in de langdurige zorg. Zo geven we jaarlijks inmiddels 4,7 miljard euro van ons zorgbudget uit aan MedTech.

Tot op heden kan al deze technologie open het basispakket in stromen, zonder centrale onderhandelingen door het ministerie of een expliciete toets op effectiviteit. De Zorgverzekeringswet kent voor dure geneesmiddelen wél een sluisprocedure, waarbij sommige dure geneesmiddelen eerst in een wachtkamer komen (de ‘sluis’) waarmee het ministerie van VWS tijd neemt om te toetsten (1) of een middel voldoende bewezen meerwaarde heeft, (2) er ruimte komt om te onderhandelen over de hoge prijs en (3) afspraken kunnen worden gemaakt over gepaste inzet. De vraag was: hebben we ook zo’n sluis nodig voor MedTech?

Er zijn al andere instrumenten (en eigenlijk ook andere uitdagingen)

In samenwerking met onze gewaardeerde concullega’s van adviesbureau Berenschot heeft Zorgvuldig Advies deze – qua planning én inhoud – uitdagende klus opgepakt. Het resultaat mag er zijn. In circa zes weken hebben we circa 40 personen online geïnterviewd, meerdere werk- en discussiesessies gehad met het team en een compacte begeleidingscommissie van VWS en Zorginstituut Nederland, en uiteindelijk een mooi vormgegeven rapport opgeleverd.

Veel respondenten geven aan dat er voldoende mogelijkheden zijn om te kunnen onderhandelen over de prijs van medische technologie. Er vindt al een afweging plaats over nut en noodzaak van nieuwe medische technologie en hulpmiddelen, al is zicht op (meer)waarde nog onvoldoende. Bescherming door patenten speelt een kleinere rol ten opzichte van geneesmiddelen. Er is te weinig marktfalen (zoals onacceptabele marktmacht), waarvoor een sluis een oplossing zou kunnen bieden.

De sluis biedt (nu nog) weinig meerwaarde maar vooral belemmeringen in de markt op. Het huidige open pakket principe zorgt voor veel innovatie binnen de medische technologie, met alle bijkomende voordelen (toegankelijkheid, kwaliteit, soms betaalbaarheid). De eventuele besparingen die je kunt behalen met een sluis zijn beperkt en wegen waarschijnlijk niet op tegen de nadelen.

Ons rapport geeft een overzicht van beschikbare instrumenten voor de beheersing van de kosten en regie op inzet van medische technologie. Het is nu van belang om (1) met behulp van een Horizonscan voor medische hulpmiddelen zicht te krijgen op wat er aan komt, (2) te zorgen dat we meer te weten komen over de (kosten)effectiviteit van nieuwe MedTech, bijvoorbeeld via early HTA, en (3) meer aandacht te besteden aan coördinatie en regie tussen partijen om een doelmatige, zinnige inzet te borgen en te voorkomen dat er onnodige overcapaciteit ontstaat.

Kortom: er zijn mooie ontwikkelingen, er moet veel gebeuren om doelmatige inzet (gepaste zorg) te borgen, maar laten we vooral de juiste dingen in de goede volgorde doen (en laten!).